Έχει συμβεί σε όλους. Πρόκειται για
μια φαινομενική αίσθηση οικειότητας που προκύπτει όταν βρισκόμαστε σε
μια καινούρια κατάσταση.
Ο καθηγητής ψυχολογίας Τζέιμς Λαμπίνεν από το Πανεπιστήμιο του Αρκάνσας εξηγεί πως το déjà vu είναι ένα παγκόσμιο φαινόμενο που μας κάνει να πιστέψουμε ότι έχουμε ξαναζήσει κάτι που στην πραγματικότητα συμβαίνει για πρώτη φορά.
Η εμπειρία αυτή μπορεί να πυροδοτήσει τη σύγχυση και την ανησυχία και συχνά συνοδεύεται από μια αίσθηση απομάκρυνσης από την πραγματικότητα. Ο «πατέρας της ψυχανάλυσης» Σίγκμουντ Φρόυντ υποστήριζε πως το déjà vu είναι αποτέλεσμα μιας υποσυνείδητης φαντασίωσης που έρχεται στην επιφάνεια.
Το περιεχόμενο της φαντασίωσης δε γίνεται αντιληπτό σε επίπεδο λογικής, όμως το αίσθημα οικειότητας καταφέρνει να «διαρρεύσει» στο συνειδητό.
Πρόσφατα δεδομένα δείχνουν ότι το déjà vu μπορεί να ερμηνευθεί από τους μηχανισμούς επεξεργασίας των πληροφοριών στον εγκέφαλο. Ο Χέρμαν Σνο, ειδικός επί του θέματος με πολυετή εμπειρία στον ερευνητικό τομέα, υποστηρίζει ότι οι αναμνήσεις αποθηκεύονται όπως οι εικόνες. Έτσι, όταν μια σκηνή που εκτυλίσσεται στο παρόν αντιστοιχεί σε μια συγκεχυμένη ανάμνηση, καταλήγουμε να πιστεύουμε ότι ταυτίζεται με αυτήν. Είναι σαν να αναγνωρίζουμε ένα γνωστό πρόσωπο από μια θολή φωτογραφία.
Μια άλλη θεωρία υποστηρίζει ότι το déjà vu προκύπτει όταν ένα γεγονός είναι παρόμοιο με κάποιο άλλο που έχουμε ζήσει στο παρελθόν ή με πολλά συναφή γεγονότα του παρελθόντος.
Η βαθύτερη κατανόηση του φαινομένου έχει απασχολήσει και τους νευροεπιστήμονες. Πιστεύουν ότι συγκεκριμένες περιοχές του εγκεφάλου ρυθμίζουν τις αναμνήσεις και την αίσθηση της οικειότητας. Όταν αυτές οι περιοχές λειτουργούν συνδυαστικά, προκύπτει το φαινόμενο του déjà vu.
Παρά την εκτενή έρευνα που έχει πραγματοποιηθεί σχετικά με το déjà vu, οι βαθύτερες αιτίες του παραμένουν άγνωστες.
