"Eίμαστε
παντρεμένοι 7 χρόνια. Το πρόβλημα το οποίο θα ήθελα να σας θέσω είναι
το θέμα επικοινωνίας που αντιμετωπίζω με τον σύζυγό μου. Το θέμα είναι
ότι δεν με ακούει. Γυρνάει σπίτι αργά από τη δουλειά και δε μιλάμε.
Μπορεί να περάσουν και μέρες ολόκληρες και να μην έχουμε καταφέρει να
επικοινωνήσουμε ουσιαστικά. Να μιλήσουμε για εμάς να κάνουμε πράγματα
μαζί, να συζητήσουμε. Επειδή και εγώ είμαι εργαζόμενη μπορώ να καταλάβω
πόσο αγχωμένος είναι τελευταία. Το θεωρώ απαράδεκτο να γυρνά και να μη
λέει κουβέντα. Απλά τρώμε, βλέπει λίγο τηλεόραση και αυτό ήταν. Πολλές
φορές αποφεύγω να ξεκινήσω κουβέντα και να ρωτήσω γιατί. Ξέρω ότι η
κατάληξη θα είναι ο τσακωμός. Κανά δυο φορές, τουλάχιστον που προσπάθησα
να ρωτήσω "γιατί αδιαφορείς τελευταία" εκείνος φώναξε και
διαμαρτυρήθηκε ότι δεν τον καταλαβαίνω και δε σέβομαι το πόσο
κουρασμένος είναι. Και εγώ όμως είμαι κουρασμένη, μπορεί να εργάζομαι
λιγότερες ώρες αλλά και τις δουλειές του σπιτιού έχω και τα παιδιά και
το άγχος για τα οικονομικά μας. Σε ποιον να μιλήσω; Πόσο καλή είναι η
σχέση μας αν δεν θέλει να μιλήσουμε γι΄αυτή; Γιατί οι άνδρες δεν μπορούν
να καταλάβουν πώς δε μετρά μονάχα, το να φέρεις χρήματα στο σπίτι;
Πιστεύω ότι πράγματι, τον τελευταίο καιρό έχουμε πρόβλημα επικοινωνίας
και δε ξέρω πώς να το αντιμετωπίσω..."
Δέσποινα
Γιατί δε μπορούμε ν α
επικοινωνήσουμε στις σχέσεις; Η κυρία Χάρις Κατάκη, ψυχολόγος,
οικογενειακή θεραπεύτρια και πρόεδρος του Eργαστηρίου Διερεύνησης
Ανθρώπινων Σχέσεων γράφει για τη δυσκολία στην επικοινωνία των δυο
φύλων. Τι έχει αλλάξει στον άνδρα σήμερα; Τι έχει αλλάξει στον ρόλο της
γυναίκας; Ποια λάθη κάνουμε οι γυναίκες μέσα στο γάμο μας, στη σχέση;
"Όλα τα προβλήματά μας είναι επικοινωνιακές παρεξηγήσεις. Δεν ακούμε ο ένας τον άλλον.
Χρόνια τώρα το λέω, το γράφω, το διακηρύσσω, ότι η κρίση έχει πια
εντοπιστεί στον πυρήνα της. Φοβόμαστε τις πυρηνικές εκρήξεις γιατί αυτές
μπορούν να καταστρέψουν τα πάντα. Έχουμε, λοιπόν, μεγάλη αγωνία γιατί,
αν ο πυρήνας λειτουργεί, λειτουργούν και όλα όσα γυρίζουν γύρω από
αυτόν, και βέβαια τα παιδιά. Εάν δεν λειτουργεί, έχουμε την αίσθηση της
διάλυσης. Η φάση που περνάμε είναι μεν πάρα πολύ δύσκολη, αλλά δεν
υπήρχε περίπτωση να μην περάσουμε μέσα από την κρίση της σχέσης του
ζευγαριού για να πάμε παρακάτω. Παρόλο που αυτές οι συναισθηματικές
καταστάσεις είναι πολύ επώδυνες, περνώντας μέσα από το τούνελ μπορούμε
να βγούμε στο φως. Έπρεπε να φτάσει η δυσκολία στον πυρήνα, για να
μπορέσουμε να κάνουμε τις βαθιές αλλαγές που απαιτεί ο καινούργιος
τρόπος ζωής.
Και πυρήνας της οικογένειας είναι το ζευγάρι.
Εκείνο που δημιουργεί αυτή τη μεγάλη κρίση στο ζευγάρι είναι ότι έχει αλλάξει πάρα πολύ ο ρόλος και η ταυτότητα και του άντρα και της γυναίκας. Στην παραδοσιακή οικογένεια ήταν αρκετά ξεκάθαροι και οι ρόλοι και οι αξίες και ο σκοπός.
Τι έχει αλλάξει σήμερα;
Οι αλλαγές έχουν γίνει από τον περασμένο
αιώνα και η κρίσιμη καμπή ήταν όταν η γυναίκα βγήκε από το σπίτι και
εντάχθηκε στον εργασιακό χώρο και στο εργατικό δυναμικό των προηγμένων,
βιομηχανικών χωρών. Από τότε η γυναίκα άρχισε να αλλάζει ρόλο, το
ξέρουμε όλοι, δεν χρειάζεται να πω πολλά γι’ αυτό. Η γυναίκα προηγήθηκε
στις αλλαγές, επειδή βγήκε από τον παγκόσμιο γυναικωνίτη και εντάχθηκε
στο εργατικό δυναμικό. Η γυναίκα όλους αυτούς τους αιώνες
ασχολούνταν με θέματα σχέσεων, γιατί διέθετε το βιολογικό υπόβαθρο: το
στήθος, τη μήτρα, τον τοκετό, την εγγύτητα, την αγκαλιά. Πάντοτε στην
οικογένεια η γυναίκα είχε αυτόν τον ρόλο. Να σκέφτεται, να λύνει
προβλήματα που αφορούσαν τα συναισθήματα και γενικότερα τη σχέση.
Με αυτό το υπόβαθρο βγήκε να συναγωνιστεί, αν θέλεις, τον άντρα, να
ενταχθεί ισότιμα στην κοινωνία, να επιτύχει την ισότητα. Οι κοινωνικές
της κατακτήσεις συνεχίζονται και είναι αναμφισβήτητες.
Και φτάνουμε σιγά-σιγά στην ισότητα σ’ αυτό το επίπεδο. Ο
άντρας δεν άλλαξε όλο αυτό τον καιρό, όλα αυτά τα χρόνια, γιατί δεν
είχε λόγους. Να το πω αλλιώς: ο ρόλος του, η θέση του μέσα στο κοινωνικό
σύνολο ήταν τέτοια, που δεν του επέτρεπε να μετακινηθεί. Όταν είσαι ο
κυρίαρχος του κόσμου, τι να αλλάξεις; Αυτοί που επαναστατούν είναι οι από κάτω.
Μου έρχεται στο μυαλό μια εικόνα που
έχω κάπου περιγράψει, σε κάποιο βιβλίο μου: ο άντρας λειτουργούσε ως
Άτλαντας, όπως εξάλλου ξέρουμε την εικόνα από τη μυθολογία. Κρατάει τον
πλανήτη στα χέρια του. Άμα κουνηθεί, θα πέσει ο πλανήτης! Η γυναίκα
μπορούσε να μετακινηθεί, ο άντρας πώς να το κάνει; Έπρεπε να στέκεται
ακίνητος, δηλαδή να μη βλέπει, να μην ακούει! Θυμάμαι κάποιον
θεραπευόμενο που μου είπε όταν είχε αρχίσει να κοιτάει μέσα του: «Εγώ
ζούσα στη χώρα της μη όρασης και της μη ακοής»! Όταν ο άντρας κοιτάξει μέσα του, θα δει φόβους, θα δει αγωνίες, πράγματα τα οποία θα τον αναστείλουν από τη δράση.
Ο άνδρας δεν είχε ποτέ προβλήματα
Πριν από κάποια χρόνια εντάξαμε στη σειρά μας ένα βιβλίο ενός συναδέλφου Αμερικανού, του Frank Pittman, με τίτλο: ο άντρας σε κρίση. Όταν,
λοιπόν, βγήκε αυτό το βιβλίο, μου λέει ο εκδότης ο οποίος ήταν και
φίλος, ο Παύλος Παπαχριστοφίλου: «Έλα να σου πω τι έγινε. Πήγε μια κυρία
στο βιβλιοπωλείο και είπε: ‘’Βγήκε ένα βιβλίο για τον άντρα.
Δεν μπορώ να θυμηθώ ούτε τον συγγραφέα ούτε τον τίτλο αλλά, τι να πω,
λέει κάτι για τον άντρα σε δράση!". Δηλαδή, το σε κρίση δεν της έβγαινε με τίποτα, σε κρίση ο άντρας; Ο άντρας δεν έχει ποτέ προβλήματα. Και ακόμα έρχονται γυναίκες και όταν λέω: «Δεν έρχεσαι μαζί με τον άντρα σου;» απαντάει: «Ο
άντρας μου λέει ότι δεν έχει κανένα πρόβλημα και ότι εκείνος μπορεί να
λύνει τα προβλήματά του. ‘’Να πάω εγώ’’!». Οι άντρες είχαν μάθει έτσι.
Δεν είναι ότι είναι κακοί ή κλειστοί. Είχαν μάθει ότι πρέπει να δράσουν.
Τι να ασχολούνται τώρα με δάκρυα και με παράπονα… Γι’ αυτό μας προσάπτουν οι άντρες την «κρεβατομουρμούρα»,
όταν θέλουμε να συζητήσουμε. «Τι να συζητήσουμε, σου έφερα εκείνο,
έκανα το άλλο, και το άλλο, και το άλλο, πάρ’ τα, πάρτε τα παιδιά και τα
παπούτσια που θέλατε και αφήστε με ήσυχο να συνεχίσω τη δουλειά μου».
Αυτή είναι η νοοτροπία που αλλάζει όμως σιγά-σιγά.
Οι άνδρες ζητούν βοήθεια μόνο για οικονομικά και σεξουαλικά ζητήματα.
Έχω παρατηρήσει ότι η μεγάλη πλειονότητα
των αντρών απευθύνονται, όχι βέβαια σε μας τους ψυχολόγους, αλλά κυρίως
σε ψυχιάτρους, να πάρουν κανένα φάρμακο όχι να κάνουν ψυχοθεραπεία. Τώρα
βέβαια αυτό τείνει να αλλάξει. Βλέπω τελείως ανατρεπτικά πράγματα τα
τελευταία χρόνια. 25 χρονών αγόρι να μου λέει «Θέλω να ψαχτώ».
Θα μπορούσα να πω από την θεραπευτική μου εμπειρία ότι οι άντρες
απευθύνονται σε ειδικούς για δυο λόγους. Ο ένας είναι ο οικονομικός. Οι άντρες διαλύονται αν δεν πάνε καλά τα οικονομικά.
Ο άλλος είναι ο σεξουαλικός, αν δεν μπορούν να λειτουργήσουν.
Ο άντρας πρέπει να φροντίζει τη γυναίκα του και να την ικανοποιεί και
σεξουαλικά. Αν δεν την ευχαριστήσει με υλικά αγαθά ή δεν την
ικανοποιήσει σεξουαλικά, αισθάνεται ότι αποτυγχάνει, ότι δεν έχει την
παραδοχή της.
Η οικονομική κρίση χτυπά περισσότερο τους άνδρες;
Προ καιρού έδωσα μια συνέντευξη σε μια
εφημερίδα και μου ζήτησαν να μιλήσω για την οικονομική κρίση που
περνάμε. Ένα από αυτά που είχα πει ήταν ότι θα έχουμε πολλά θύματα,
περισσότερο άντρες. Δηλαδή οι άντρες θα βιώσουν την οικονομική κρίση
εντονότερα, γιατί αισθάνονται υπεύθυνοι και, εφόσον χάσουν τη δουλειά
τους, διαλύονται. Επιπλέον, εξαιτίας του ότι οι γυναίκες είναι θυμωμένες
λόγω της κρίσης στη σχέση του ζευγαριού, στην οποία αναφερθήκαμε
παραπάνω, δεν θα έχουν πάντα και την υποστήριξη των γυναικών τους. Από
πού να κρατηθούν; Ήδη βλέπω ανθρώπους που έρχονται με καταθλίψεις και
μπορεί να αναπτύξουν ένα σωματικό σύμπτωμα. Πάντοτε υπάρχει αυτός ο
κίνδυνος των καρδιακών, π.χ. προβλημάτων που είναι αποτέλεσμα της
πίεσης.
Και οι γυναίκες σήμερα εκφράζουν μεγαλύτερο θυμό στους συντρόφους τους!
Είμαστε σε μια μεγάλη κρίση, πολύ έντονη, όπως είπαμε, και οι γυναίκες εκφράζουν περισσότερο το θυμό τους προς τους άντρες. Οι άντρες μπορεί να αποχωρούν, μπορεί να κλείνονται, μπορεί να γνωρίσουν μια άλλη γυναίκα, όλα αυτά είναι ο δικός τους τρόπος να αποσυμπιεστούν. Οι γυναίκες, επειδή αισθάνονται από παλιά ότι εξαρτώνται από τον άντρα, ότι εκείνος δρομολογεί τις διαδικασίες, ότι θα φύγει, θα κάνει, θα δείξει, θα τις προδώσει, παίρνουν μια πολύ πιο αμυντική στάση.
Γυναικεία λάθη στην επικοινωνία με το άλλο φύλο.
Κάτι που έχω συνειδητοποιήσει τον
τελευταίο καιρό που με απασχολεί περισσότερο ο άντρας και οι αλλαγές που
τον αφορούν, είναι ότι οι γυναίκες έχουν πολύ περισσότερα αρνητικά στερεότυπα για τον άντρα από ότι έχουν οι άντρες για τις γυναίκες. Οι άντρες, δηλαδή, παραδέχονται ότι οι γυναίκες τα καταφέρνουν σε πολλά πράγματα. Δεν είναι νομίζω σωστή η αίσθηση που έχουμε εμείς οι γυναίκες ότι οι άντρες δεν μας παραδέχονται, όλο μας κριτικάρουν.
Σε άμυνα είναι και αυτοί. Οι άντρες με τους οποίους εγώ μιλάω, έχουν
παραδεχτεί ότι οι γυναίκες τα καταφέρνουν κοινωνικά, ότι είναι
δυναμικές, ότι απελευθερώθηκαν και ερωτικά, ότι είναι πολύ καλές
μητέρες. Δηλαδή ακούω περισσότερα θετικά για τις γυναίκες από τους
άντρες από ότι από τις γυναίκες για τους άντρες. Όταν μιλάνε μεταξύ
τους, απλώς τσακώνονται, αλληλοκατηγορούνται.
Οι άνδρες ξέρουν να αγαπάνε από μακριά. Οι γυναίκες δεν το γνωρίζουμε αυτό.
Αλλά οι άντρες παραδέχονται τα
θετικά της γυναίκας, ενώ οι γυναίκες έχουν πολύ αρνητικά στερεότυπα,
συχνά δεν βλέπουν τίποτα καλό σε αυτούς. Όταν μια φορά είπα σε
μια παρουσίαση: «Να δούμε ποια είναι τα δώρα των αντρών», οι γυναίκες με
κοίταξαν απορημένες και ρώτησαν να μπορεί να έχουν και οι άντρες δώρα
για μας. «Ναι» τους είπα. «Οι άντρες ξέρουν αν αγαπάνε και από μακριά, εμείς δεν το ξέρουμε αυτό».
Μόλις γυρίσει ο άλλος την πλάτη του , αρχίζουμε: «Γιατί έφυγες;». Ενώ ο
άντρας δεν φεύγει από μας, φεύγει γιατί χρειάζεται να το κάνει, για να
φέρει να υλικά αγαθά στην οικογένεια του ή για να πετύχει τους στόχους
του. Αυτό του λέει το βιολογικό του υπόβαθρο. Αλλά πάντοτε
κουβαλάει τους αγαπημένους του ανθρώπους νοερά μαζί του. Επιβιώνει
συναισθηματικά με την εικόνα τους μέσα του. Εμείς οι γυναίκες, όμως, δεν
μπορούμε εύκολα να αποσυνδεθούμε από αυτόν, την απόσταση τη βιώνουμε
σαν εγκατάλειψη, σαν φυγή. Εμείς τον θέλουμε κοντά μας. Εμείς έχουμε
μήτρα και στήθος, το δικό μας βιολογικό υπόβαθρο μας διαμόρφωσε για να
φροντίσουμε μέσα από την άμεση, και μάλιστα σωματική, επαφή. Τα παιδιά
από τη δική μας μήτρα βγαίνουν.
Βιβλίο: Εγώ κι Εσύ και οι άλλοι – εκδόσεις Αρμος
